Ένας από τους λίγους διεθνούς εμβέλειας Έλληνες, ο Μίκης Θεοδωράκης πέταξε στην άλλη ζωή την 2 Σεπτεμβρίου 2021, κατά τη μακρά πορεία του στην τέχνη, είδε τη μουσική του να διαδίδεται σε όλο τον κόσμο, τα έργα του να ερμηνεύονται από κορυφαίους τραγουδιστές, ενώ καθιερώθηκε στο διεθνές ακροατήριο, υπογράφοντας τη μουσική αξεπέραστων ταινιών. Εξίσου γνωστά έργα έδωσε η μελοποίηση ποιημάτων του Ρίτσου, του Ελύτη, του Σεφέρη, αλλά και του Χιλιανού Πάμπλο Νερούδα.

Ο Μίκης (Μιχαήλ) Θεοδωράκης ήταν Έλληνας συνθέτης και πολιτικός, κρητικής καταγωγής. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες μουσικοσυνθέτες και ως μια από τις επιδραστικές προσωπικότητες της Ελλάδας στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Ως πολιτικός υπήρξε υπουργός και τέσσερις φορές εκλεγμένος βουλευτής του ελληνικού κοινοβουλίου, τις τρεις με το Κ.Κ.Ε και μία ως ανεξάρτητος με το ψηφοδέλτιο της Ν.Δ, ενώ παράλληλα ήταν ακτιβιστής τιμημένος με το Βραβείο Ειρήνης Λένιν το 1983.

Το 1953 παντρεύτηκε τη γιατρό Μυρτώ Αλτίνογλου και μαζί απέκτησαν δύο παιδιά, τον Γιώργο και τη Μαργαρίτα.

Είχε ασχοληθεί με πολλά είδη της μουσικής, ενώ είχε συνθέσει τον ίσως πιο αναγνωρίσιμο ελληνικό ρυθμό διεθνώς, το Συρτάκι για την κινηματογραφική ταινία Ζορμπάς ο Έλληνας (Zorba the Greek, 1964). Επίσης είχε ασχοληθεί με την κλασική μουσική γράφοντας συμφωνίες, ορατόρια, μπαλέτα, όπερες και μουσική δωματίου.

Συνθέσεις του έχουν ερμηνευτεί από καλλιτέχνες παγκοσμίου φήμης, όπως οι Beatles, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ, η Τζόαν Μπαέζ και η Εντίθ Πιάφ, ενώ έχει γράψει μουσική για γνωστές ταινίες όπως: Φαίδρα (1962), Αλέξης Ζορμπάς (1964), Ζ (1969) και Σέρπικο (1973). Το 1970, για τη μουσική στη ταινία Ζ, του απονεμήθηκε το βραβείο BAFTA για πρωτότυπη μουσική, ενώ ήταν υποψήφιος στην ίδια κατηγορία του 1974, για την ταινία State of Siege, και το 1975, για την ταινία Serpico με τον Αλ Πατσίνο Επίσης ήταν υποψήφιος για Γκράμι το 1966 και το 1975 για το μουσικό θέμα των ταινιών Ζορμπάς και Serpico αντίστοιχα.

Το 2000 προτάθηκε για βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Το πιο σημαντικό του έργο θεωρείται η μελοποιημένη ποίηση, χρησιμοποιώντας ως στίχους ποιήματα βραβευμένων ποιητών ελληνικής και ξένης καταγωγής, όπως οι Γιάννης Ρίτσος (Βραβείο Ειρήνης Λένιν 1976), Γιώργος Σεφέρης (Νόμπελ 1963), Πάμπλο Νερούδα (Νόμπελ 1971), Οδυσσέας Ελύτης (Νόμπελ 1979).

Κοντά του αναδεικνύονται οι μεγάλες φωνές του «έντεχνου» όπως ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, η Μαρία Φαραντούρη, ο Γιάννης Πουλόπουλος, ακόμη και ο Στέλιος Καζαντζίδης, η Μαίρη Λίντα και άλλοι.

Το 1967, μετά την επιβολή της δικτατορίας, ο Μίκης Θεοδωράκης, περνάει στην παρανομία, το έργο του απαγορεύεται, ενώ και ο ίδιος συλλαμβάνεται (Αύγουστος του ’67), αλλά μετά από κάποιο καιρό αφήνεται προσωρινά ελεύθερος.
Εγκαθίσταται στο Βραχάτι και δουλεύει πυρετωδώς συνθέτοντας νέα έργα. Το καθεστώς, όμως, τον χρησιμοποιεί ως ένα άλλοθι «ελευθερίας», κάτι που τον εξοργίζει.

Ο Μίκης Θεοδωράκης κάνει μια αντιδικτατορική δήλωση στον πρέσβη της Σοβιετικής Ένωσης, που τον επισκέπτεται στο Βραχάτι, η οποία δήλωση μεταδίδεται από το ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας. Η χούντα των Αθηνών αντιδρά.

Μεταφέρεται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ωρωπού. Η υγεία του επιδεινώνεται ξανά, ο ξένος Τύπος παρακολουθεί όσα γίνονται στη χώρα και επειδή οι συνταγματάρχες δεν θέλουν με κανέναν τρόπο να εξελιχθεί ο Μίκης Θεοδωράκης σε λαϊκό ήρωα τον αποφυλακίζουν και τον στέλνουν σε νοσοκομείο. Από ’κει, μ’ έναν κινηματογραφικό τρόπο (Απρίλιος 1970), ο Μίκης Θεοδωράκης θα βρεθεί στο Παρίσι και μια νέα περίοδος στη ζωή και στη μουσική πορεία του θα ξεκινήσει.

Ο Μίκης Θεοδωράκης, στο εξωτερικό, μετατρέπεται σε σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα. Δίνει συνεχώς συναυλίες σε πολλές χώρες του κόσμου (ακόμη και στη Λατινική Αμερική), προτείνοντας νέους κύκλους («Ο Ήλιος και ο Χρόνος», «Τα Τραγούδια του Ανδρέα», «Τραγούδια του Αγώνα», «Τα Λαϊκά», “Romancero Gitanο”, «Κατάσταση Πολιορκίας», “Canto General”, «18 Λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας»…) και ετοιμάζοντας σπουδαία σάουντρακ για τις ταινίες “État de Siège” του Κώστα Γαβρά και “Serpico” του Sidney Lumet.

Με τον Φιντέλ Κάστρο το 1981

Διαρκώς παρών στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα μέσα από συναυλίες, πρωτοβουλίες, κινήσεις, δηλώσεις, παρουσίες και ανακοινώσεις, ο Μίκης Θεοδωράκης θα είναι πάντα ένας μεγάλος παγκόσμιος καλλιτέχνης, ένας μεγάλος Έλληνας.

Ο Εθνικός ύμνος

To 1971, ο Μίκης Θεοδωράκης επισκέπτεται το Ισραήλ για να παρουσιάσει το έργο «Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν». Αμέσως μετά, επισκέπτεται την πρωτεύουσα του Λιβάνου, Βηρυτό, για την παρουσίαση την αυτοβιογραφία του «Το Χρέος», μεταφρασμένο στα αραβικά. Όντας ήδη γνωστός παγκοσμίως για το μουσικό του έργο, αλλά και ιδιαίτερα για την αντιδικτατορική του δράση, στην Βηρυτό, τον υποδέχονται θερμά Λιβανέζοι και Παλαιστίνιοι (Η Βηρυτός ήταν η παραχωρημένη από τους Λιβανέζους «έδρα» των Παλαιστινίων). Θερμά, αλλά και λίγο…μουτρωμένοι, καθ’ ότι δυσαρεστημένοι με την επίσκεψή του στο Ισραήλ λίγο πριν.

Στην συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, ο Μίκης μπροστά σε Λιβανέζους, αλλά και Παλαιστίνιους, μίλησε συγκλονιστικά για την Ειρήνη και την Αδελφοσύνη μεταξύ των Λαών, Όραμα που υπηρέτησε και υπηρετεί μέχρι και σήμερα. «Κλαίτε, διότι επισκέφτηκα το Ισραήλ! Δεν με ρωτήσατε όμως, τι είδα στο Ισραήλ! Στο Ισραήλ είδα κοντούς, ψηλούς, ξανθούς, μελαχρινούς. Είδα ανθρώπους! Ανθρώπους που άλλοι ήθελαν πόλεμο, και άλλοι Ειρήνη! Εσείς πρέπει να πάρετε μαζί σας τους ανθρώπους της Ειρήνης!» Την επόμενη ημέρα, ο Μίκης Θεοδωράκης συναντήθηκε με την ηγεσία του *PLO (Palestine Liberation Organization. Ελλ.: Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης-ΟΑΠ). Εκεί, ο Αραφάτ του εκμυστηρεύεται πως υπήρχαν οργισμένοι νεολαίοι Παλαιστίνιοι που είχαν σκοπό να τον σκοτώσουν ως Ισραηλινό …πράκτορα, στην χθεσινή του Συνέντευξη Τύπου! Οι οποίοι όμως, μετά την ομιλία του τον αναγνώρισαν σαν φιλειρηνιστή και Αγωνιστή, ανακάλεσαν και ήθελαν να τον γνωρίσουν και να του ζητήσουν συγγνώμη! Όπως και έγινε!

Στην συνάντηση του Θεοδωράκη με τα μέλη του PLO, ο Αραφάτ του είπε πως: «Καλά έκανες και συνέθεσες το Μαουτχάουζεν για τους Ισραηλινούς. Οι Ισραηλινοί είναι λαός πονεμένος! Όμως πονεμένος είναι και ο δικός μας λαός, οι Παλαιστίνιοι! Θέλω να γράψεις κάτι και για εμάς!».

Το 1981, ο Γιάσερ Αραφάτ επισκέπτεται την Ελλάδα, ως ηγέτης της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης. Κατά την παραμονή του στην Ελλάδα, συναντάται με τον τότε βουλευτή (με το ΚΚΕ) Μίκη Θεοδωράκη και του ζητά να συνθέσει έναν ύμνο για την ΟΑΠ, ο οποίος θα προταθεί να αποτελέσει τον επίσημο ύμνο του Παλαιστινιακού Κράτους, όταν επιτευχθεί η επίσημη ίδρυσή του! Στις αρχές του επόμενου έτους (1982), ο Μίκης Θεοδωράκης αποδέχεται την πρόσκληση του Γιάσερ Αραφάτ και επισκέπτεται την Βηρυτό, ως καλεσμένος του Υπουργού Πολιτισμού του Λιβάνου και της ΟΑΠ, για να παρουσιάσει το έργο του!

Στη Βηρυτό, σε έναν τεράστιο υπόγειο χώρο που αποτελούσε την Βουλή των Παλαιστινίων, η ηγεσία του ΟΑΠ υποδέχεται τον Μίκη Θεοδωράκη. Ο Αραφάτ προαναγγέλλει την ανάκρουση του έργου του Μίκη Θεοδωράκη, για να τεθεί προς έγκριση ως Εθνικός Ύμνος των απανταχού Παλαιστινίων. Η μουσική ξεκινά στο κασετόφωνο (βλ. φώτο παρακάτω) και αντηχεί σε ολόκληρη την αίθουσα. Στο τέλος, Αραφάτ και άπαντες βουλευτές των Παλαιστινίων σηκώνονται όρθιοι και ξεσπούν σε χειροκροτήματα ενθουσιασμού. Ο ύμνος είχε πλέον και την έγκριση της παλαιστινιακής βουλής!

Επίσης μεγάλη είναι η βιβλιογραφία του. Και εννοούμε τα βιβλία που έχει γράψει ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης και όχι εκείνα που έχουν γράψει άλλοι για το έργο, τη ζωή του κ.λπ., που και αυτά είναι πολλά.

Από τα δικά του βιβλία να αναφέρουμε τα: «Για την Ελληνική Μουσική», «Το Χρέος», «Μουσική για τις Μάζες», «Περί Τέχνης», «Μαχόμενη Κουλτούρα», «Ανατομία της Μουσικής», «Star System», «Οι Δρόμοι του Αρχάγγελου» κ.ά.

Απεβίωσε στις 2 Σεπτεμβρίου 2021 σε ηλικία 96 ετών. Σύμφωνα με ανακοίνωση της οικογένειάς του, η σορός του θα εκτεθεί σε τριήμερο λαϊκό προσκύνημα στη Μητρόπολη Αθηνών και θα ταφεί στο Γαλατά Χανίων. Με απόφαση της κυβέρνησης απο τις 2 Σεπτεμβρίου κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος.

Διαρκώς παρών στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα μέσα από συναυλίες, πρωτοβουλίες, κινήσεις, δηλώσεις, παρουσίες και ανακοινώσεις, ο Μίκης Θεοδωράκης θα είναι πάντα ένας μεγάλος παγκόσμιος καλλιτέχνης, ένας μεγάλος Έλληνας.