Σε μια εποχή που τα όρια μεταξύ χιούμορ, πολιτικής και κοινωνικής κριτικής γίνονται ολοένα και πιο δυσδιάκριτα, η απόφαση του τηλεοπτικού δικτύου ABC να αναστείλει την εκπομπή Jimmy Kimmel Live! προκαλεί έντονο προβληματισμό. Πέρα από την προσωπικότητα του ίδιου του παρουσιαστή, η υπόθεση αγγίζει ένα πολύ πιο βαθύ και ανησυχητικό ζήτημα: την αυξανόμενη τάση για φίμωση της ελεύθερης έκφρασης – ειδικά όταν αυτή ενοχλεί, σατιρίζει ή θίγει τα «ευαίσθητα» σημεία της κοινωνίας και της εξουσίας.

Το χρονικό της υπόθεσης

Η αναταραχή ξεκίνησε όταν ο Jimmy Kimmel, γνωστός για το αιχμηρό και πολιτικά φορτισμένο χιούμορ του, προχώρησε σε ένα σχόλιο σχετικά με τον θάνατο του συντηρητικού ακτιβιστή Charlie Kirk – ένα σχόλιο που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από πολιτικούς και κοινό στα social media. Παρά τις επίσημες εξηγήσεις για το ύφος της εκπομπής, το ABC αποφάσισε να «παγώσει» την προβολή του Jimmy Kimmel Live!, χωρίς ωστόσο να δώσει σαφή χρονοδιάγραμμα επιστροφής.

Αξίζει να σημειωθεί πως δεν έχει ανακοινωθεί επίσημη απόλυση του παρουσιαστή, αλλά η αναστολή της εκπομπής – σε συνδυασμό με τις πιέσεις που δέχεται το δίκτυο – δημιουργεί την αίσθηση μιας σιωπηλής τιμωρίας.

Η φίμωση πίσω από την οθόνη

Το ζήτημα δεν αφορά μόνο τον Jimmy Kimmel. Αφορά την ευρύτερη δυναμική που διαμορφώνεται στα μέσα ενημέρωσης, όπου η σάτιρα και η πολιτική κριτική αντιμετωπίζονται ολοένα και πιο συχνά με καχυποψία ή ακόμα και ως «εχθρικές πράξεις». Όταν η ελευθερία του λόγου εξαρτάται από το ποιον ενοχλεί, παύει να είναι ελευθερία. Γίνεται εργαλείο ελέγχου.

Η ιστορία διδάσκει ότι οι κοινωνίες που επιλέγουν να καταπνίγουν τις φωνές των καλλιτεχνών, των δημοσιογράφων και των σχολιαστών, καταλήγουν φτωχότερες – όχι μόνο πολιτισμικά, αλλά και δημοκρατικά. Η σάτιρα, όσο σκληρή κι αν είναι, λειτουργεί ως καθρέφτης. Και κανένας καθρέφτης δεν είναι ευχάριστος όταν δεν μας αρέσει αυτό που βλέπουμε.

Το πραγματικό ερώτημα

Το αν ο Jimmy Kimmel θα επιστρέψει στην τηλεόραση, είναι τελικά δευτερεύον. Το κρίσιμο ερώτημα είναι άλλο: σε τι είδους δημόσιο λόγο θέλουμε να ζούμε; Θέλουμε έναν λόγο ελεύθερο, που δοκιμάζει τα όρια, που τολμά να σατιρίσει την εξουσία και να προκαλέσει τον θεατή; Ή έναν λόγο αποστειρωμένο, εγκεκριμένο, ακίνδυνο και «βολικό»;

Κάθε φορά που φιμώνεται μια φωνή επειδή είπε κάτι που δεν άρεσε, η δημοκρατία χάνει ένα μικρό κομμάτι της. Και όταν οι φωνές που σιωπούν είναι εκείνες που έχουν το θάρρος να μιλούν δημόσια, τότε αυτό το κομμάτι είναι πολύ πιο μεγάλο απ’ όσο φαίνεται.